تبیین انقلاب اسلامی ایران بارهیافت فرهنگی-ایدئولوژیک

انقلاب اسلامی ایران یکی از مهم ترین پدیده های سیاسی – اجتماعی قرن بیستم می باشد و به عنوان نقطه عطفی در تاریخ معاصر جهان اسلام و به خصوص ایران اسلامی قلمداد می شود. انقلاب اسلامی ایران هم در پیدایش و هم در انگیزه و کیفیت مبارزه با همه انقلابهای جهان متفاوت بود. تردیدی نیست که هدیه غیبی بوده که از جانب خداوند برملت مظلوم و ستمدیده ایران عنایت شده است. با مروری بر ریشه ها و ماهیت انقلاب اسلامی ایران می توان به وجه تمایز آن با سایر انقلابها پی برد. نقش برجسته عناصر فکری و فرهنگی، بویژه فرهنگ مذهبی در انقلاب اسلامی ایران کاملاً چشمگیر بود. محور اصلی انقلاب اسلامی ایران اسلام و فرهنگ و ایدئولوژی شیعی بود. همه عناصر اعتقادی اسلام، در ساختن فرد وجامعه ای مبارز وانقلابی به گونه ای دخالت داشتند، نقش موثر و بی بدیل مجموعه آموزه ها و اندیشه های اسلامی، احکام فردی وجمعی و نیز اصول ارزشی و اخلاقی اسلام در ذهن و رفتار مسلمانان، انگیزه تحول آفرینی قوی و گسترده ای را در او ایجاد می کند. انقلاب اسلامی ایران، همچون سایر انقلابهای بزرگ، قطعاً زمینه های عینی و مادی فراوانی داشته است، اما اگر اسلام و مکتب تشیع و آموزه های برخاسته از آن از یک سو و اعتقاد و باور عمیق مردم ایران به آن از سوی دیگر نبود، هرگز انقلابی رخ نمی داد. توجه کردن به مردم و نیازهای عالی او، حاکمیت انسان برسرنوشت خویش، ظلم ستیزی، برقراری عدالت و عدالتخواهی، استقلال خواهی و... تماماً آموزه های دینی و اسلامی هستند که انقلاب اسلامی ایران آنها را در رأس اهداف خود قرار داد و به عبارت دیگر مذهب تشیع به یک ایدئولوژی بسیج گر تبدیل شد که باعث حرکت سیاسی و جنبش مردم ایران شد. دراین میان باید به نقش و نفوذ روحانیت وعالمان شیعه و تلاش های فکری و فرهنگی آنها به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تهییج وتشدید نیروی مبارز مردم ایران و به عنوان عاملی که میزان استفاده از فرهنگ های استثنایی را در تاریخ ملت ایران را تعیین می کند و در رشد و پیشرفت انقلاب نقش تعیین کننده ایی دارد و نیز کانون ترکیب وانسجام همه عوامل جهت دهنده این نیروی عظیمی انقلابی اشاره کرد. براین اساس تبیین صحیح انقلاب اسلامی ایران با توجه به ویژگی های خاص آن، که باعث تمایز آن از سایر انقلابها شده است، نیازمند اتخاذ یک چارچوب فرهنگی – ایدئولوژیکی می باشد. این رهیافت تا قبل از وقوع انقلاب اسلامی ایران در حوزه نظریه پردازی انقلابها جایگاهی نداشت و از جمله تأثیرات انقلاب اسلامی ایران در این عرصه می باشد. دراین پژوهش به تبیین و بررسی انقلاب اسلامی ایران در چارچوب این رهیافت پرداخته شده است. ?